Skubanie plantatora
  
- "OBSERWATOR" Tygodnik rolników 28. 11. 1993  r.
  

Z JERZYM KUCZYŃSKIM plantatorem ze wsi Swornegacie (woj. bydgoskie) prezesem Polskiego Związku Wikliniarskiego rozmawia Wiesław Woźniak 

Podobno przy wiklinie nic się nie robi, a pieniądze same rosną... 
Bujda To bardzo czasochłonna uprawa. Trzeba 11 lat inwestować, zanim weźmie się pieniądze z banku. Wiem, co mówię, bo wikliniarstwem zajmuję się od trzydziestu lat. Mam duże gospodarstwo i jedną z największych w Polsce plantacji wikliny. Własnych 26 ha i w dzierżawie 77 hektarów. 

Niech Pan powie:, na czym polega uprawa? 
Jest jak każda inna. Płaci się podatek rolny, materiał, nasadzeniowy kupuje u plantatorów. Osobiście mogę dostarczyć sadzonek na 20 ha. Są różne sposoby obróbki wikliny. Przez moczarkowanie, gotowanie i parzenie. Na marnej ziemi zbiera się od 4 do 6 ton wikliny zielonej, której zwykle jest trzykrotnie więcej niż suchej. Z hektara można wziąć na "pniu" okrągły milion. 

A więc warto sadzić czy nie?
Zależy od województwa i jakości gleby. Kiedyś nie wolno było sadzić wikliny na pierwszej i drugiej klasie. Ale od dziesięciu lat można robić nasadzenia, gdzie się chce. Tym bardziej, że czym ziemia gorsza tym wiklina lepsza...

-?!
Na dobrej glebie wiklina rośnie do trzech metrów, ale handel bierze przeważnie surowiec od 8O cm do 1,8 metra. Stąd ludzie nie chcą sadzić wikliny na gorszych ziemiach, bo tam wydajność jest niższa - do 6 ton. A na gruntach drugiej i trzeciej klasy można zebrać nawet 15 ton.

Co z takiej wikliny można dziś robić?
Z mojej wszystko. Od uchwytów mebli do kubków. Nie tylko koszyki i wiklinowe stoły, ale cały asortyment drobnej galanterii. Duże ilości wikliny przeznaczano do wyrobu faszyny. Ale na faszynę bierze się najgorszy surowiec, zwykle barachło, którego jest niestety coraz więcej. Zwłaszcza w tym roku, bo było dużo opadów i na niektórych plantacjach wiklina rosła do nieba. Tyle, że z wysoką wikliną jest kłopot. 

Przemysł nie bierze?
A gdzie tam! Kiedyś odbierali ją kupcy z Holandii, Belgii i Skandynawii, na maty i inne wyroby. Albo szła na faszynę. Dziś też trzeba dużo faszyny, ale ci, którzy to robią, nie mają pieniędzy. Wikliniarze mogliby im dać każdą ilość wikliny, z mojego gospodarstwa wystarczyłoby na 3 kilometry Wisły. Rozmawiałem na ten temat w Warszawie. Wysłuchali mnie uważnie i powiedzieli tak: owszem, faszyna potrzebna, tylko jak to zapłacimy? Gorzej, bo państwowe zakłady wikliniarskie prawie wszystkie padły, a prywatne jeszcze nie powstały albo dopiero raczkują. Kiedyś bazą eksportową była Cepelia i Coopexim, ale dziś wygląda na to, że eksport przestał im się opłacać. 

Ktoś ma interes na tym bałaganie czy co?
Jeden Bóg wie? Niektórzy moi koledzy musieli palić wiklinę na polu. Podam jeden przykład z Lubaczowa w woj. Przemyskim gdzie było ogromne zagłębie wiklinowe, prawie 1200 ha. Sam przez kilka lat tam i jeździłem zakładać nowe plantacje. I teraz nie mogę się tym ludziom pokazać na oczy. Dwie panie ekspedientki z domu towarowego w Lubaczowie, które za moją namową założyły plantacje pogniewały się na śmierć. W Lubaczowie zostało bodaj 400 ha plantacji, w całym kraju w ostatnich dwóch latach areał zmalał gdzieś o połowę.

A u Pana Prezesa Związku Wikliniarzy? 
Ja lubię ryzyko. Plantatorzy orali wiklinę, ja nie, ja sadziłem. Pewnie, dlatego zbyt dziś mam pewny nawet gdybym miał tej wikliny dwa razy więcej, bo sprzedam ją różnym firmom i osobom prywatnym. 

Wygląda na to, że nie będziemy jednak wikliniarskim Hongkongiem. A przecież gdyby istniała prawdziwa wiejska spółdzielczość, można by wiklinę przerabiać nawet w domowych chłopskich warsztatach. Tak zaczynało się na Zachodzie (od bardzo niskich kosztów własnych), kilka bardzo potężnych dzisiaj firm, nie tylko zresztą wikliniarskich.
To, co małe, jest piękne, ale duże efektywniejsze. Przez zaniedbanie, przez nieludzką bezsensowną prywatyzację zniszczono nam przetwórnie wikliny. Przykładowo: na dno poszedł zakład w Aleksandrowie Kujawskim, z którym współpracowałem od trzydziestu lat. Mają ponad 250 ha plantacji do wycięcia. Nie chciałbym, żeby wiklina poszła na zmarnowanie, więc może wykupię albo wezmę od nich w dzierżawę 70 hektarów.

Odkrył Pan w sobie ducha przedsiębiorcy, który będzie zarabiał na eksporcie wiklinowych koszyczków?
To, nie takie proste. Zachód traktuje nas gorzej niż Murzynów. Do mnie przez półtora roku przyjeżdżał facet z pewnej firmy niemieckiej. Przyjmowałem go z polską gościnnością i nic to nie pomogło. Kupiłby dużo wikliny, ale za bezcen. A ja muszę się trzymać kalkulacji kosztów produkcji. Łatwo policzyć na koszyk trzeba kilograma wikliny, sam surowiec kosztuje od 25 do 30 tys. złotych. Robociznę przy koszyku trzeba wycenić na 20 tys. zł, czyli razem ma pan, powiedzmy, 50 tys. zł. Bez narzutów, podatku i ubezpieczenia. Wiklinowy koszyk można by, więc sprzedawać za 60 - 70 tys. zł, a Niemiec dawał za niego 4 marki. Handryczył się przy tym strasznie, początkowo oferował 5 marek, po nocnych dyskusjach, niemal awanturach, powiedział, że weźmie 100 tys. koszyków, ale po niższej cenie. Tak nas, plantatorów, ci biznesmeni z zachodu skubią...

Nie możecie się bronić? Wie Pan przecież, że handel to pole walki. Na którym nie można się odsłaniać?
Coś Panu powiem. Zgłosiła się do mnie firma z Jugosławii, chciała wziąć dużo wikliny. - Ale ja im nie sprzedam ani kilograma.

Przepraszam, nie rozumiem. Trafia się dobry kupiec, a Pan go przegania?
Bo wiem, o co chodzi: kolega tego Niemca, powiedzmy Millera, założył w Jugosławii firmę na 1000 pracowników i chce z Polski brać za bezcen suchą wiklinę. Przy takim handlu to wszystkie nasze przetwórnie zejdą na psy i powiększą armie bezrobotnych. Do tego nie można dopuścić. Przyjeżdżają z Zachodu faceci i mówią, że pieniądze nie grają roli, byleby tylko podpisać umowę na stałe dostawy. Powiedziałem im tak: ode mnie nie dostaniecie nic, gdzie indziej też nie kupicie. Potem przez cała noc wydzwaniałem po plantatorach, żeby nie przyjmowali ofert takich, jak ta z Jugosławii. 

I co? Przecież jak się produkuje to trzeba sprzedawać? Liczycie, że wiklina będzie szła jak ciepłe bułeczki, a jeśli nawet nie, to i tak bogaty wujaszek - państwo zapłaci? 
Nic podobnego. Chodzi o to, żeby polski przemysł wikliniarski nie był impotentem gospodarczym. Chcemy nie tylko produkować chcemy przeżyć i zarabiać a nie bogacić obcego. Jeśli w rolnictwie będziemy popełniać samobójstwo na raty, niszcząc najlepsze gospodarstwa, to, po co właściwie stawiać na nogi całą gospodarkę? 

Dziękuję‚ za rozmowę.

  
Artykuły dotyczące firmy zamieszczone w gazetach.
 
Art. "Witkowe imperium." - "Gazeta Pomorska" 03. 03. 1995 r.
 
Art. "Co w wiklinie piszczy." - "Dziennik Bałtycki" 29. 11. 2000 r.
   
Art. "Żniwa zimą." - "NOWOŚCI" Gazeta Pomorza i Kujaw 03. 02. 2001 r.